Samenwerken werkt?

Samenwerken werkt?

Samenwerken is bij de meeste gemeenten in Nederland een zeer belangrijk onderdeel binnen de uitvoering van de taken van een gemeente. Samenwerken gebeurt lokaal, regionaal en landelijk. Gisteren leerde ik dat samenwerken in de regio op veel punten zelfs wettelijk is geregeld. Via een zogenaamde ‘gemeenschappelijke regeling’. Vastgelegd in de Wgr (de wet).

Samenwerken in Apeldoorn

Volgens expert Maarten Hageman zijn er in Nederland bijna 1300 samenwerkingsverbanden tussen gemeenten. Apeldoorn heeft er een beperkt aantal. Althans wettelijke geregelde samenwerkingen. Want naast samenwerken op wettelijke basis tussen gemeenten zijn er natuurlijk ook deelnemingen. Daar waar de gemeente mede-eigenaar van iets is. En er zijn partnerschappen die we ook wel PPS’en noemen: Privaat-Publieke-Samenwerkingen.

Sommige gemeenschappelijke regelingen zijn bekender dan andere. De veiligheidsregio bijvoorbeeld, kreeg door Corona veel bekendheid. Apeldoorn is voorzitter van de veiligheidsregio Noord-en-Oost Gelderland. Daarnaast is ook de GGD een bekend voorbeeld. Mensen uit de gemeente kennen natuurlijk ook Tribuut, een samenwerking op het gebied van het heffen van gemeentebelasting. Alle samenwerkingen van de gemeente zijn de volgende:

Gemeenschappelijke regelingen

Op de site van de gemeente staan de volgende gemeenschappelijke regelingen (GR)

Regio Stedendriehoek	GR	€ 475.000
Tribuut	GR	€ 3.584.000
Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland/GHOR	GR	€ 11.818.000
Omgevingsdienst Veluwe IJssel (OVIJ)	GR	€ 4.377.000
Werkbedrijf Lucrato	GR	€ 19.798.000
GGD Noord- en Oost-Gelderland	GR	€ 1.345.622
Vervoerscentrale Stedendriehoek	GR	€ 3.022.605

Zoals je ziet gaat hier voor 2022 heel veel geld in om (bijna 45 miljoen euro begroot). En dat betekent dat ongeveer 7,5% van de begroting om gaat in samenwerken.

Democratisch tekort en besturing van GR

Het besturen van de samenwerking kan soms lastig zijn. Immers een vertegenwoordiger van de gemeente in het bestuur van een samenwerkingsverband zit daar als bestuurder en legt daar verantwoording af. Dit is meestal een wethouder. Daarmee is de samenwerking een verlengstuk van het lokale bestuur. Maar de raad heeft vaak maar beperkte middelen om te sturen in de samenwerking. Ondanks de proactieve informatieplicht die er op het college rust. Zeker ook als er meerdere college’s en gemeenten betrokken zijn.

Lokale aspecten

Wat ik zelf constateer in de kennismaking gisteren met het voorbeeld van een publiek-private samenwerking met de Cleantech-regio is dat door de geografische spreiding over 8 gemeenten er geen echte binding is. Inwoners wijzen mij daar ook regelmatig op. Een regio is nog geen eenheid. 8 gemeenten zijn niet zomaar een ‘culturele’ eenheid. Al kan de bestuurssamenwerking wel prettig zijn.

Het gevolg is op sommige plekken wantrouwen en een ‘not-invented-here’ reactie op de uitkomsten. Het samenstellen van de RES 1.0 is daar en voorbeeld van. Heeft deze – behalve in de 8 gemeentebesturen – ook draagvlak bij de inwoners?

Wat werkt samen?

Het is prettig dat een gemeente via de Wgr (wet) transparant is over haar samenwerkingen. Er moet betere controle zijn op de besturing van de samenwerkingen. Niet alleen de GR’s, maar ook op deelnemingen en andere vormen (PPS). Zeker in een periode waarin meer en meer taken op gemeentelijk niveau in een gemeenschappelijke regeling worden opgenomen. Dat kan efficient zijn, maar kost soms ook meer dan gewenst gemeenschapsgeld. Ik zal daar scherp op blijven letten.